Hortaleza Konpostaje Komunitarioko Elkartea da herritarren ekimenak, aldaketaren eragile handia dela erakusten duen adibide garbia. Administrazio publiko batek baliabideak eskaini arren, auzokoen laguntzarik ez badu, edozein ekimen bertan gera daiteke.
bultzada eta adorearekin, Hortaleza Elkarteak hondakin organikoen tratamendu deszentralizaturako proiektua bultzatu du eta Madrilgo erkidegoan arrakasta izan duen adibidea da. Lau urteko ibilbidean, elkarteak urtean 17 tona hondakin organiko baino gehiago kudeatu ditu konpostaje komunitarioaren bidez, sustatu zituzten 3 konposta guneetan. Hori guztia, bizilagunen borondatezko laguntzari esker. Era berean, 22 tona CO2 baino gehiago gutxiago isuri da, ohiko bilketa, garraio eta tratamenduarekin alderatuta
Madrileko 21 barrutietako bat da Hortaleza, eta hiriburuaren ipar-ekialdean kokatua dago. Gaur egun, ia 190 mila biztanle ditu 2.800 hektareako azaleran eta konposta sustatzen duen elkarte bat du. Oso entitate aktiboa da, eta konpostaje komunitarioko hiru eremu kudeatzen ditu: Hortaleza herrikoa, Arequipan dagoena eta Manoterasen dagoena. Elkartearen asmoa da konpostaje komunitarioko 3 puntu gehiago jartzea Hortalezan.
Kontzientziak aldatu zituen 15M bat
Madrilen oso bizi izan zen 15 M-ko iraultza. 2011ko maiatzaren 15eko manifestazioan hasi zen gizarte-mugimendua. Haserreen Mugimendua bezala ezagutu zen eta esparru guztietan aldaketaren beharra aldarrikatzen zuen.
Aldaketa horretan, auzotar-talde bat antolatu zen ingurumena hobetzeko proiektu bati ekiteko eta sukaldean sortutako hondakin organikoak konpostatzea proposatzen zuten. Hasiera emateko, Alfonso del Val ingurumen aditua gonbidatu zuten hitzaldia ematera. Eta horrela hasi zen ingurumen-espirituaren mugimendua Madrilen, non, tradizioagatik eta hirigintza-motagatik, inoiz ez baitzen horrelakorik egiten saiatu.
Erakunde parte hartzailea eta komunikazio askokoa
Konpostajerako Hortaleza Elkartea batzordeen bidez antolatzen da eta batzar baten bidez gobernatzen da. Adierazten dute, komunikazioa dela kontzientzia pizteko, konpostajearen inguruan komunitatea sortzeko eta denon artean hezteko motor onena. Sare sozialak, iragarkiak herriko egunkarietan, bloga, jaiak… Auzoetan egiten den edozein ekitaldi, kontzentratzeko arrazoi edo ospakizun egokia da konpostajeari buruzko tailerrak edo hitzaldiak egiteko. Kuboak banatu eta informatzeko festa bat egiten dute, hala nola, konposta bildu eta lorezaintza-tailerrak egiteko; egituratzailea jasotzeko; merkatu txiki bat egiteko eta jarduerari eusteko dirua biltzeko…
Horrela, konpostaje komunitarioa komunitaterako arrazoi eta aitzakia bihurtzen da.
AMPAtik
Luís Cernuda HLHIko Ikasleen Gurasoen Elkarteak (AMPA) gidatu zuen esperientzia elkartearen hasiera izan zen. Han, lehen harremana izan zuten konpostajearekin eskolako baratzean eta bertako familiek etxeko hondakin organikoa ekar zezaketen. Ekarpenak kaletik egiten ziren, ate txiki baten bidez, edukiontzi batera iristeko. Honetaz aparte, eskolako sukaldeko hondakin organikoak ere konpostatzen dituzte.
Arequipa, lehenengo konposta gunea
Talde sustatzaileak Udalarekin izandako elkarrizketari esker, konposta egiteko 6 gune sortzeko akordioa lortu zen. Erakunde publikoak lurra laga, konposta egiteko egokitu eta kostuak bere gain hartzen zituen. Horren truke, elkarteak konpromisoa hartu zuen bizilagunek instalazioa erabiliko zutela eta hura mantentzeaz arduratuko zirela.
Ekonomikoki itzulera argia duelakoan inbertitzen du Udalak, konpostaje komunitarioari esker, hondakinak ez baitira kilometro batzuetara bildu, garraiatu eta tratatu behar.
Konpostagailu guztiek ez dute funtzionatzen
Konpostaje komunitarioan urteak eman ondoren, erakundeko arduradunek materiala ebaluatzeko irizpideak dituzte.
Garrantzitsua da, adierazi dutenez, konpost-ontzia konpostaje-prozesua optimizatzeko diseinatuta egotea, baina, aldi berean, erresistentea eta bizilagunek eta mantentze-lanetako arduradunek erabiltzeko erraza izatea.
Horretarako, funtsezkoa da konpostagailuak sendoak eta funtzionalak izatea.
Konpost-ontziak konposta egiteko eta mantentze-lanak egiteko prozesuan sortzen diren indarra eta baldintzak jasan behar baititu.
Konpostajeak tenperatura eta hezetasun handiak sortzen ditu, eta erabilera intentsiboa eskatzen duen prozesu jarraitua da: tapa etengabe irekitzea, materialak lekuz aldatzea, konposta ateratzea, etab.
Elkartearentzat bereziki garrantzitsua da mugikortasun arazoak izan ditzaketen herritarren irisgarritasuna.
Instalazio horrek irisgarria izan behar du, oztopo arkitektonikorik gabea eta ahalik eta lauena, hau da, materia organikoa konpostagailuaren barruan ekartzeko ekintza erraz egin daitekeena. Gainera garrantzitsua da, tapari eutsi beharrik ez izatea, pertsonak bi eskuak izan ditzan organikoa bere baitan hartzeko, egituratzailea sartzeko eta aireztatzeko.
Alde horretatik, beste konpost-ontzi marka batekin proba egin ondoren, Elkarteak konpostagailuak aldatzea erabaki du eta Vermican markakoak erabiltzea erabaki dute. Horren arrazoiak garbiak dira: tresnarik gabe muntatzeko eta desmuntatzeko erraztasuna, sistemaren sendotasuna eta erresistentzia, erabilitako materialen kalitatea eta erabiltzaileentzako erabilerraztasuna eta segurtasuna.
Konpostatzea atsegina da
Konposta egiten duten erabiltzaileak saritzen ditu elkarteak. Materia organikoko ontzi bat ekartzen duten bakoitzean, “Mola” bat jasotzen dute. “Mola” eskualdeko merkatariek onartutako moneta da, erosketen balioaren %10eraino ordaintzeko balio duena eta sari-sistema hori aplikazio elektroniko bati esker kudeatzen da. Hortaz, konpostajearen bidez auzoko establezimenduetako kontsumoa ere sustatzen da.
2020, urtea desberdina baina ona
Erakundearen jardueraren azken balorazioa 2020ari dagokio. Urte bitxia, konfinamendu osoko hilabete batzuekin, jarduerarik gabe eta konposta egiteko eremuetarako sarbiderik gabe. Hala ere, datuak oso positiboak izan dira.
2020an, 217 familiak jaso zuten konpostajeari buruzko informazioa, eta 264 erabiltzailek elkarteak kudeatzen dituen 3 konposta guneak erabili zituzten.
2020an, 5.776 kg materia organiko prozesatu zituzten, eta 2.300 kg konposta baino gehiago lortu zuten bahetu gabe.
Gainera, Murtziako CEBAS-CSICeko Ikerketa Institutuak lortutako konpostaren laginak aztertu eta A kategorian sailkatu zituen. Hau da, kalitate handienekoa, konposta nekazaritza ekologiko zorrotzean erabil daitekeela ziurtatzen duena.
Hala, Hortalezako Konpostaje Komunitarioko Elkartearen eginkizun nagusia sentsibilizatzea eta komunitatean parte hartzea da. Eta helburu argi batekin: “gure Hortaleza auzo txikitik, mundu-zati bat aldatzea”.